Wegeler Effect (door Kristian Egberts)

Wat is nu precies het Wegeler Effect? Voor velen zal dit een onbekend begrip zijn. Dit is niet vreemd, omdat het een omschrijving is die zijn oorsprong in Idar-Oberstein vindt. Het Wegeler Effect wordt ook wel eens in verband gebracht met de termen 'iriserend' en 'parallax'. Om verwarring te voorkomen, licht ik eerst de gerelateerde termen uit, voor ik dieper op het Wegeler Effect in ga.

Iriserende objecten geven een kleurrijke ('alle kleuren van de regenboog') reflectie, waarbij de tinten veranderen door steeds een andere kijkhoek aan te nemen. Parallax is het fenomeen dat objecten die dichterbij je zijn, sneller lijken mee te bewegen dan objecten die verder van je af staan. Wat al deze termen als overeenkomst hebben, is het feit dat er een (visuele) verandering in het object plaatsvindt als men de kijkhoek verandert. Er bestaat wel enige twijfel of het iriserend effect hetzelfde is als het Wegeler Effect, ook al wordt het als hetzelfde bestempeld. Maar het iriserend effect geeft regenboogkleurige reflectie, terwijl het Wegeler Effect deze reflectie niet geeft. Wat het ook is, in de mineralogische wereld licht ik het fenomeen toe aan de hand van de volgende omschrijving:

 

 

Een agaat is opgebouwd uit verschillende banden. Als het zeer fijn ontwikkelde banden zijn en daarnaast ook afwisselend doorzichtig en ondoorzichtig zijn, kan het Wegeler Effect optreden. Het kan getest worden door licht loodrecht op de doorzichtige band te laten vallen. Deze wordt dan donkerder. Het tegenovergestelde gebeurt met de ondoorzichtige band. Deze wordt lichter. Door de agaat voorzichtig te bewegen, lijkt het alsof er vloeistof achter de lijnen zit.

 

Het effect kan dus omschreven worden als een overgang van licht naar donker in een lijnenspel wat lijkt te bewegen. Agaten die dit effect hebben, zijn over het algemeen zeldzaam. In Duitsland is omschrijving en verdieping op dit effect uitgewerkt en kreeg het effect een lokale beschrijving: Wegeler Effekt. Het is afgeleid van het Duitse "wegeln" wat "bewegen" betekent.

 

Hier volgt een voorbeeld aan de hand van de opnames op deze pagina:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In de detail opnames van de agaat hierboven, zie een duidelijk lijnenspel van licht naar donker en van roze naar wit, of naar blauw/grijs. Dit zijn de overgangen van doorzichtige en ondoorzichtige agaatbanden. Bij het voorzichtig bewegen van de agaat zie je veranderingen ontstaan in die banden. De doorzichtige banden worden donker en de ondoorzichtige banden worden lichter. Door de rode belijning is te zien waar de banden zich onderscheiden van elkaar. De originele opname is links te zien.

 

© Kristian Egberts. Alle rechten voorbehouden