Kristallen zoeken hoe werkt dat nou (door Daniel Middel)

Kristallen zoeken, wie wil dat nou niet? Voor velen onder ons die kristallen en edelstenen verzamelen, komt ooit wel eens de gedachte om zelf op zoek te gaan. Maar hoe werkt dit precies, wat heb je nodig, en hoe moet je je voorbereiden? In dit artikel probeer ik wat tips te geven voor wie wil starten met het zelf zoeken naar kristallen en edelstenen.

Laat ik maar meteen met de grootste uitdagingen beginnen, zodat we die meteen uit de weg hebben. Het zelf zoeken naar kristallen is niet te vergelijken met een andere hobby of sport waar je even mee kan starten of een proefles kan doen. De voorbereiding die er bij komt kijken, is voor veel mensen helaas al een te hoge drempel om overheen te stappen, waardoor het te moeilijk of vergezocht lijkt om mee te gaan starten. Desondanks zul je merken dat nadat je een aantal keer hebt mogen ervaren hoe het in zijn werk gaat, het steeds gemakkelijker wordt en hopelijk als resultaat kristallen kan vinden. Voor beginnende mineralenzoekers is er een handig stappenplan dat je kan gebruiken, om vervolgens per stap meer in detail je goed voor te bereiden:

Deze vragen zal ik proberen voor je te beantwoorden met handige tips. Let op dat dit geen handleiding tot succes is en ook niet de enige manier is om kristallen te vinden (disclaimer).

Waar kan ik zoeken?

Misschien wel de meest belangrijkste vraag van allemaal, waar je moet natuurlijk weten daar je naartoe wilt gaat. Er zijn gelukkig enorm veel vindplaatsen, ook relatief dichtbij huis. Je kan in Nederland ook wel de nodige mineralen vinden, maar omdat de geologie van Nederland het maar beperkt toelaat, zijn de opties niet enorm. Betere vindplaatsen voor beginners vind je over de grens in Duitsland en Belgie. Maar waar zijn die vindplaatsen dan?  Je zal moeten beginnen met jezelf af te vragen hoe ver je bereid bent om te gaan reizen. Wil je bijvoorbeeld een dag op pad gaan, beperk je dan tot ongeveer 2 tot 3 uur rijden naar een vindplaats. Je zal namelijk voldoende energie over moeten houden om nog rond te lopen en misschien zelfs gesteente te hakken, en daarna nog naar huis moeten rijden.

Nu je je afstand hebt bepaald, kan je gaan kijken of er vindplaatsen zijn. Daarvoor zijn een heleboel online bronnen te vinden. Zo hebben we zelf een overzicht met vindplaatsen op onze website, maar er zijn ook andere websites zoals Mindat en Mineralien Atlas. Kies een gebied uit waar je naar toe wilt en gebruik deze bronnen om een aantal vindplaatsen te vinden die bij elkaar liggen, bijvoorbeeld maximaal een half uur van elkaar verwijderd. Mocht een vindplaats niet goed zijn of je er niet in mogen, dan kan je door rijden naar de volgende.

Vervolgens bepaal je voor jezelf of je in een steengroeve wilt gaan zoeken of een natuurlijke omgeving zoals een bos of een berg. Het kan natuurlijk ook een oude mijn zijn of een zogenaamde halde, een stortplaats van een oude mijn of groeve. Voor beginners is een halde een goede start, omdat het minder inspanning en voorbereiding vereist. Elk soort locatie heeft zijn voor- en nadelen:

• Steengroeve (actieve of oude)
  • Voordelen
    • Veel mogelijkheden in wanden
    • Meer zichtbaarheid van mineralisatie en kristallen
    • Beperkte oppervlakte
  • Nadelen
    • Eigendom van een bedrijf of particulier dus toegang vereist
    • Veiligheidsmaatregelen zoals helm en stevige schoenen noodzakelijk
    • Zware inspanning door gesteente te breken of uit te hakken
•  Natuurlijke omgeving (bos, berg, akker)
  • Voordelen
    • Meer kans op toegankelijkheid
    • Schaduw op een warme dag als het in een bos is
    • Gemiddelde inspanning door te graven en veel te lopen
  • Nadelen
    • Eigendom van overheidsinstantie, particulier of beschermd natuurgebied dus toegang vereist
    • Mineralisatie en kristallen niet duidelijk zichtbaar
    • Oppervlakte kan enorm groot zijn
• Halde
  •  Voordelen
    • Meer kans op toegankelijkheid
    • Lichte inspanning door te graven
    • Beperkte oppervlakte
  •  Nadelen
    • Eigendom van overheidsinstantie, particulier of beschermd natuurgebied dus toegang vereist
    • Vaak doorzocht in voorgaande jaren en weinig tot geen nieuw materiaal
    • Kleine kristallen

Naast bovenstaande zijn er nog meer variaties op de soort locatie (denk bijvoorbeeld aan oude mijnen), maar voor beginnende mineralenzoekers zijn dit de meest voor de hand liggende.

Wat heb ik nodig?

Gereedschap is een essentieel onderdeel bij het zoeken naar kristallen en edelstenen, maar ook de nodige voorzorgsmaatregelen zijn net zo belangrijk. Je zal immers je vondsten moeten vervoeren, evenals bescherming tegen eventuele vallende stenen, voldoende eten en drinken, etc. Het is hierbij belangrijk dat je genoeg materiaal meeneemt, maar ook niet teveel. Houdt er daarom altijd rekening mee in wat voor omgeving je gaat zoeken en of het vervoeren van materiaal en vondsten haalbaar is gedurende je gehele trip van start tot einde. Ga je met meerdere mensen op zoek, probeer dan bijvoorbeeld gereedschap te combineren zodat je geen dubbele materialen meeneemt. Dit scheelt overbodig gewicht.

Op het gebied van gereedschap kan je denken aan het volgende:

• Moker of vuisthamer tussen de 1 en 2 kg
• Voorhamer 5 kg
• Punt beitel
• Platte beitel
• Breekstang

Gebruik een moker met beitels als je werkt in gesteente waar al diverse breuken of barsten te zien zijn. Met een platte beitel kan je gemakkelijk in deze barsten zetten om ze breder te maken. Dit werkt vooral goed als het gesteente veel breuken bevat en bestaat uit kleinere stenen. Zijn er breuken, maar is het gesteente groter en daardoor zwaarder van formaat, gebruik van een breekstang. Hiermee kan je door het hefboom effect gemakkelijker deze grote stenen verzetten. Het nadeel is echter weer dat een breekstang extra gewicht heeft en je deze mee zal moeten nemen. Zijn er weinig breuken of barsten in het gesteente te zien of is het gesteente harder, gebruik dan een puntbeitel om deze barsten te laten ontstaan. De kracht die je zet met een puntbeitel is geconcentreerder en leent zich goed om hier in te werken. Ook een voorhamer helpt bij het maken van nieuwe barsten in hard gesteente, zoals blokken die reeds uit een wand zijn gekomen en op de grond liggen. Evenals een breekstang brengt een voorhamer weer het nodige extra gewicht met zich mee.

Op het gebied van kleding kan je denken aan het volgende:

• Helm
• Handschoenen
• Stevige schoenen
• Veiligheidsbril

Waar je ook gaat zoeken, zorg altijd voor de nodige veiligheidsmaatregelen. Een helm, handschoenen, stevige schoenen en veiligheidsbril zijn hierbij essentiële benodigdheden om jezelf en anderen te beschermen. Ga nooit zoeken zonder deze veiligheidsmaatregelen, want een ongeluk zit altijd in een klein hoekje.

Op het gebied van additioneel materiaal kan je denken aan het volgende:

• Rugzak
• EHBO kit
• Mobiele telefoon
• Krantenpapier
• Eten en drinken
• Draagtassen
• Zaklamp, hoofdlamp, extra batterijen

Gebruik een stevige rugzak om zoveel mogelijk gereedschap en ander materiaal in te vervoeren. Als je ook je eten en drinken in de rugzak draagt, zal deze naarmate de dag vordert, lichter worden en er meer ruimte ontstaan om je vondsten in terug te vervoeren. Je kan hiervoor eenvoudig krantenpapier gebruiken om kristallen en edelstenen in op te rollen. Hierdoor raken ze minder snel beschadigd. Heb je ook een draagtas, gebruik deze dan om je vondsten in op te bergen. Hierdoor heb je niet alleen minder gewicht op je rug, maar je kan onderweg ook de tas even opzij zetten als je nog een interessante plek tegenkomt. Hierdoor hoef je je vondsten niet de rest van de dag mee te dragen, waardoor je jezelf minder snel uitput. Neem altijd een EHBO kit en mobiele telefoon mee voor het geval er iets gebeurd. Je kan hiermee in geval van nood altijd iemand benaderen of de hulpdiensten inschakelen, mocht dit nodig zijn. Zorg er voor dat je mobiele telefoon voldoende opgeladen is voordat je op pad gaat.

Hoe vind ik kristallen?

Als je eenmaal op een vindplaats bent aangekomen, dan zijn er diverse manier om mineralen te vinden. Waar echter elke manier mee begint, is het zogenoemde prospecten. Er is geen echt Nederlands woord voor, maar het komt er op neer dat je op een vindplaats rond zal moeten lopen en diverse hoeken en stenen zult moeten bekijken. Soms heb een vindplaats waar er slechts een paar meter gesteente is, maar in een steengroeve of in de bergen kan dat oplopen tot vele vierkante meters of zelfs kilometers. Het is dan ook handig om bij een startpunt te beginnen; zet je tas en zware spullen ergens centraal neer en ga vervolgens rondlopen met lichter gereedschap zoals een hamer en beitel.

De volgende meest voorkomende situaties zal ik hieronder verder uitleggen:

• Steengroeve
• Natuurlijke omgeving (bos, berg, akker)
• Halde

Bij een bezoek aan een steengroeve, zal je meteen twee soorten manieren van prospecten herkennen. Zo zal je ten eerste een hoop losse stenen zien liggen, wanneer er bijvoorbeeld gewerkt is door het bedrijf of er een wand ingestort is. Ten tweede zal je de wanden zelf zien. Bij beide varianten zal je een andere aanpak en zelfs ander gereedschap nodig hebben. Het prospecten is daarom ook verschillend, ook al is het dezelfde vindplaats in de steengroeve.

Voor losse stenen in een steengroeve is het aan te raden om te kijken of er machines te zien zijn. Vaak zijn deze machines geparkeerd bij wanden die onlangs zijn ingestort of gedetoneerd zijn, waardoor er ook nieuw materiaal kan liggen. Dit kan natuurlijk ook een berg met los gesteente zijn waar geen machines meer bij staan, dus ook dat is interessant. Bovendien kan je aan de kleur van het gesteente zien of het nieuw materiaal is of niet. Het is dan niet verkleurd door zon of regen en de stenen zijn vrijwel allemaal van dezelfde kleur (bijvoorbeeld grijs of rood of oranje). Bij het prospecten door deze stenen is het aan te raden om een puntbeitel en moker mee te nemen.

Ga echter niet meteen op de eerste de beste steen slaan met je hamer, maar loop eerst verschillende stenen baf. Draai sommige om of kijk tussen stenen in. Je zult namelijk merken dat als er kristallen te vinden zijn, deze in holtes of scheuren in deze stenen zullen zitten. Deze kunnen echter ook ondersteboven liggen, dus vandaar het omdraaien of er onder kijken. Als het mogelijk is op de stenen te klimmen, ga dan ook een stukje omhoog en dichter richting de wand waar de stenen oorspronkelijk vandaan kwamen. Pas als je een steen vindt met daarop zichtbare kristallen, kan je met je beitel en hamer aan de slag gaan om ze proberen uit de steen te krijgen.

Als er veel lossen stenen op elkaar liggen, is het ook aan te raden om een gat te graven. Het is goed mogelijk dat er onder het oppervlak nog interessante stenen met onbeschadigde mineralen te vinden zijn. Bovendien is er dan niet eerder iemand anders geweest om er te zoeken en heb je nieuwer materiaal. Je kan hierbij eenvoudig lichtere stenen van je af leggen en grotere met een breekstang omhoog duwen of wegschuiven. Let wel op dat als je op een helling staat (zoals hiernaast is afgebeeld), je bij het graven van een gat risico hebt dat de stenen boven je naar beneden komen rollen. Kijk daarom altijd goed uit wat je wel of niet weghaalt.

Merk je dat er geen mineralen te vinden zijn in de stenen waar je aan het zoeken bent, ga dan naar een andere hoop met stenen van bijvoorbeeld een andere kleur of andere kant van de steengroeve. Op die manier heb je meer kans om iets te vinden, omdat je meer oppervlakte aan het prospecten bent. Er is zelfs een kans dat in een andere hoop stenen in een andere hoek weer hele andere soorten mineralen te vinden zijn. Dat kan zelfs per vierkante meter verschillend zijn.

Video: Kristallen zoeken in losse stenen in een steengroeve

Als je aan wanden in een steengroeve wilt werken, dan zal je nog voorzichtiger moeten zijn. Hier geldt eigenlijk verplicht de regel dat als je aan een wand werkt, iemand anders achter je staat om  in de gaten te houden wat er boven je hoofd gebeurd. Het zal je maar gebeuren dat er een steen naar beneden valt (ook al heb jij je helm op). Als gereedschap is het aan te raden om een hamer, beitel en breekstang te gebruiken. Vooral de breekstang stelt je in staat om nieuw gesteente uit de wanden de wrikken, want met een hamer en beitel erg lastig te doen is. Dit onderdeel wordt binnenkort aangevuld.

 

Deel je vondsten!

Dit onderdeel wordt binnenkort aangevuld.