Oman; een onontdekt geologisch paradijs in het Midden-Oosten (door Kristian Egberts)

Oman; een land dat voor velen nog onbekend is en men niet direct weet te vinden op de wereldkaart, maar tegelijkertijd ook geassocieerd wordt met de olie-industrie en de belangrijke ligging aan zee bij de Golf van Oman en Perzische Golf. Anne en ik zijn in het voorjaar van 2019 naar dit land afgereisd om kennis te maken met de cultuur, maar ook met de geologie en mineralogie van Oman die op onverwachte momenten ons zeer positief heeft verrast!

Muscat, Al Qurm, Ras Al Hamra

De reis begon de eerste dag met het rustig acclimatiseren na een 10+ uur durende vliegreis, die op zich zeer goed bevallen was. Maar na zo'n reis ben je wel vermoeid en daarom hebben we de eerste dag het strand bij Ras Al Hamra bezocht. Onder het genot van het zonnetje met ongeveer 25 graden was het heerlijk vertoeven.

Zoals Anne weet, ben ik niet van het uren stil zitten op een strand, dus ik ben op onderzoek uit gegaan naar de rotsformaties aan beide kanten van het strand. Al snel kwam ik er achter dat in de kalk/mergel wanden veel kalkaders zaten, dus: calciet?! Hetgeen ik zag was niet mooi of als holte uitgekristalliseerd, maar toch was deze eerste toevallige aanwijzing van mineralen al een leuke binnenkomer van de vakantie. Gedurende de dag ben ik steeds meer aanwijzingen tegen gekomen van holle calcietaders, wat uiteindelijk resulteerde in 'leuke' calciet stukken als aandenken van Oman. Een wand van zo'n 10 bij 10 meter bleek namelijk helemaal vol te zitten met calcietholtes, die helaas wel door de zee al deels waren afgesleten, maar alsnog zaten er soms leuke stukken calciet tussen. Ik kon het natuurlijk ook niet laten hier een stuk van mee te nemen, al had ik geen gereedschap bij om iets van de stukken te bergen, maar gelukkig kon ik 2 stukjes die los in de holtes lagen meenemen. Het was voor mij in ieder geval de eerste verrassing van deze reis: mineralen en kristallisatie zien op plekken waar ik het niet had verwacht.

Muscat, Muttrah, Riyam-Muttrah

Het advies om de hike tussen Muttrah en Riyam te maken, in de buurt van de hoofdstad Muscat, die een groot contrast tussen de bewoonde wereld en de afgelegen ruige gebergten van Oman laat zien, was erg de moeite waard. Vanaf de kust bij Riyam gaat de hike over de bergen en wadi’s (valleien) naar Muttrah waarbij je via één van de vele interessante geologische plekken van Oman ofioliet zal zien. Maar wat is nou ofioliet? Ik citeer hier Wikipedia: “Een ofioliet is in de geologie een karakteristieke opeenvolging van gesteenten, die verondersteld wordt een dwarsdoorsnede door oceanische lithosfeer te zijn.” Gezien alle informatie die te vinden is over dit fenomeen, kan ik hier uit opmaken dat ofioliet een deel van de oceaankorst is die op dit moment boven de zeespiegel te zien is en bestaat uit bepaalde mineralogische lagen. Het bleek later dat Oman zelfs bekend is van het feit dat er de beste ofioliet voorkomen ter wereld te zien zijn.

Tijdens de hike viel mij ook op dat in de ofioliet er opvallende witte aders door de berg heen gaan met op verschillende plekken holtes en openingen met ‘bloemkoolachtige’ kristallisatie/matrix. Ik herkende het niet, voor mij was deze omgeving ook helemaal nieuw, maar ben na de hike op onderzoek uitgegaan om te determineren wat het precies was. Zo kwam ik al snel uit bij ofioliet en de typerende mineralisatie die daarbij hoort en specifiek passend bij Oman. Toen was maar 1 conclusie mogelijk: het moet magnesiet zijn! De magnesiet is ontstaan doordat tijdens het langzaam ontwikkelen van alle gesteentelagen in de oceaan het later omhoog is geduwd (ofioliet) en er tijdens dit proces minerale vloeistoffen door de breuklijnen sijpelden en in deze ruimtes kristalliseerden in de vorm van zogenaamde “Pigeon Holes”: magnesiet holtes. Deze holtes maken de grillige bergen rondom Riyam en Muttrah nog interessanter en maakten deze hike nog mooier dan het al was.

Muscat, Ruwi, Yiti

Gedurende de reis door Oman hebben we veel kilometers afgelegd in de 4x4 Land Cruiser om het landschap te bewonderen. Tip: zonder een fatsoenlijke auto passend voor het landschap kom je niet ver, dus we waren erg blij dat we een stevige koets mee hadden.

Een van de routes die ik heb uitgekozen om te rijden, is van Yiti naar Ruwi: een route over een bergketen met veel offroad weggetjes en prachtige, onbewoonde en afgelegen plekken waar je rustig kunt uitstappen en een korte hike kunt maken door de bergen. Het landschap is zo grillig en uniek, dat je na elke kilometer die je aflegt, weer iets nieuws en interessants ziet (vanuit geologisch oogpunt) waar je voor wil stoppen. Ondanks dat het maar een route is van ongeveer 25 kilometer, kun je er uren over doen door zijwegen te pakken, offroad te gaan, en kijken waar je uitkomt.

Tijdens de rit, kwamen we veel sporen tegen van calciet: veel al door de droogte en hitte al verkruimeld en kapot, maar wel duidelijk kristallisatie te zien. En ook langs een weg die ze net het hadden aangelegd, was duidelijk een calciet ader te zien door de folds (geologische plooien van horizontale lagen) die duidelijk aan de oppervlakte zichtbaar zijn. Het land blijft je verbazen en betoveren…

Muscat, Dibab, Wadi Al Arbaeen

Aan de oostkust van Oman, net ten zuiden van Qurayyat, rijdt je richting Dibab en verschillende kleine kustplaatsjes waar de economische groei van Oman duidelijk te zien is. Het land is in opbouw en er ligt een strakke, goed aangelegde snelweg waarbij je bijna vergeet dat enkele jaren ervoor er alleen nog maar ruw gebergte was. Vanaf Dibab rijdt je landinwaarts Wadi Al Arbaeen, ook als Wadi Al Arabiyeen of Wadi Al Arbeieen geschreven, wat bekend staat als een van de meest avontuurlijke wadi’s die je offroad kunt rijden in Oman. Het is in ieder geval de moeite meer dan waard om deze wadi te bezoeken met zijn hoge bergen, ruige kliffen, groene gebieden en afgelegen nederzettingen. En… niet te vergeten: zijn mineralen die voorkomen! Onderweg kwam ik namelijk een plek tegen waar ze de weg iets verbreed hadden en waar ik witte aders in de wand zag lopen. Dat vraagt altijd om een betere kijk en zodoende kwam ik erachter dat die hele wand vol zat met chalcedoon / calciet achtige aders. Blijer kon je mij niet maken op dat moment! Op reis in een prachtig land en dan ook nog per toeval ineens mineralen tegenkomen; wat wil je nog meer?

Muscat, Dibab, Wadi Dayqah

We vervolgen de reis die dag naar Wadi Dayqah: het is bekend vanwege de tussen 2009 en 2012 aangelegde dammen en het grootste waterreservoir van Oman wat erachter ligt. De hoofddam is 75 meter hoog en 410 meter breed en de kleinere dam is 48 meter hoog en 360 meter breed. De dam sluit wadi Dayqah af en houdt eventuele overstromingen door vloedgolven in de regenperiode tegen. Daarnaast heeft de dam als functie de honderd miljoen kubieke meter water als reservewater te houden en te leveren aan de omgeving van Muscat en Qurayyat.

Maar omdat deze dam is aangelegd, is het landschap er ook veranderd. Er liggen verschillende stukken bergwand vrij, die voorheen niet te zien waren of te bereiken waren. Dus tijdens dit bezoek was het helemaal frappant dat ik bij het parkeren van de auto een wand zag die schitterde in het zonlicht. Het bleek een wand die vol zat met transparante calciet kristallen. En natuurlijk bleef ik hier uitgebreid kijken of er een onbeschadigd stuk uit de wand gehaald kon worden, want mijn gedachte was op dat moment al dat het uniek is om mineralen uit Oman in je verzameling te hebben.

Ad Dachiliyah, Jabal Achdar, Jabal Shams

Naast alle wadi’s en stranden die we al bezocht hadden, heeft Oman ook een heel andere vorm van natuurlijke voorkomens en geologisch ‘geweld’ waar ik nog niet bij stilgestaan had. Het betreft het Hadjar gebergte (Jabal Achdar) op de grens van Ad Dachiliyah en Al Batinah in het noorden van Oman. En specifiek in dit gebergte vind je Jabal Shams, vertaald als “Berg van de zon”: een van de hoogste bergen van het land van ongeveer 3000 meter hoogte. Het wordt zelfs betiteld als de “Grand Canyon” van Oman.

We werden al voorbereid op het feit dat er een hike was langs, of eigenlijk in de kloof bij, Jabal Shams waarbij je een indrukwekkende beleving hebt als je langs de afgrond loopt en de massale kilometers diepe kloof naast je ziet ten opzichte van de berg zelf.  Tijdens de hike door de vallei kom je bij het verlaten dorpje Al Sab uit waar je de resten van een nederzetting nog kunt zien. Maar dat was niet alles: ook zijn er veel druipsteenformaties en gesteentelagen duidelijk te zien.

Er is letterlijk 250 miljoen jaar geologische geschiedenis te zien als je van het diepste punt van de kloof naar boven zou kijken naar de top van de berg. Het begon ooit door de “Tethys zee” die vol met leven zat (waardoor er ook veel fossielen te vinden zijn in dit gedeelte van Oman). In de loop der miljoenen jaren is het sediment van de zee door het lage waterpeil naar gesteente ontstaan en heeft het zich gevormd tot het harde grijze kalksteen wat het nu is. Toen ongeveer 90 miljoen jaar geleden de Tethys zee langzaam verdween, werd de oceaanbodem over de onderzeese vulkanen geduwd wat tot de huidige bergketen en kloven heeft geleid. Ook is daarom nu nog karstvorming duidelijk aanwezig en zie je bijvoorbeeld ook druipsteenformaties of kalkafzettingen.

Ondanks het respect wat ik heb voor de natuur en omgeving waarin je bent, kwam ik tijdens deze hike een stuk druipsteen/kalksteen tegen wat los op de grond lag. Ik was direct geïnteresseerd en ik heb het meegenomen als geologisch aandenken aan deze betoverende plek. Thuis bleek dat dit specifiek stuk erg interessant was onder UV-licht! Het stuk lichtte fel roze op, wat in de vitrine ook logischerwijze een eyecatcher is geworden.

Oman: aanrader of niet?

Voordat we naar Oman afreisden, kon ik me er weinig bij voorstellen. Het land was mij onbekend, maar ook hoe de natuur, de cultuur en de algehele beleving zou zijn was een grote verrassing. De reis bleek later voor mij onbeschrijfelijk mooi en ik had ook nooit durven dromen dat ik in dit geologisch paradijs zoveel specifieke kennis op zou doen. Het was eigenlijk bedoeld als een unieke vakantiereis, niet denigrerend bedoeld, maar het werd uiteindelijk veel meer dan dat!

Oman is dus wat mij betreft een vette aanrader als het gaat om een divers land te leren kennen in het Midden-Oosten waar je op alle fronten verrast wordt: de mensen, de economie, de cultuur en het geloof, maar vooral de enorme diversiteit in geologische fenomenen. Hopelijk is het bezoeken van Oman voor mij een tot ziens en geen vaarwel…

© Kristian Egberts. Alle rechten voorbehouden