Calciet uit Calcaire de la Sambre (Landelies): Een kleine aanwijzing die een metersgrote calcietpocket bleek te zijn (door Kristian Egberts)

De groeve bij het Belgische dorpje Landelies, officieel genaamd Calcaire de la Sambre, is onder mineralenverzamelaars zeer bekend vanwege onder andere de hoge kwaliteit calciet kristallen die daar gevonden kunnen worden. Daarnaast is het in deze steengroeve niet de vraag óf je calciet zal vinden, maar meer de vraag hoeveel calciet je zal vinden. In dit verhaal zal Kristian Egberts het toelichten door in de geschiedenis te duiken van zijn kennismaking met deze vindplaats…

In 2012 leerde ik de steengroeve van Landelies kennen. De mineralenzoekers die daar al regelmatig kwamen, waren vaak enthousiast over de mineralen die men daar vond en lieten verschillende foto’s zien van calciet kristallen in diverse vormen, kleuren en afmetingen. Erg interessant was mijn eerste gedachte, zeker omdat ik sinds het begin van mijn passie voor het mineralen zoeken het mineraal calciet zeer kan waarderen vanwege de diversiteit en eigenschappen. Het logische gevolg was dat ik deze vindplaats graag wilde bezoeken en zodoende  ben ik begin 2013 voor het eerst met vrienden op mineralentrip geweest naar de groeve nabij Landelies.

Nadat deze eerste zoekdag in deze steengroeve erg gezellig met vrienden was en ook vele prachtige calciet kristallen opleverde, was ik gecharmeerd van deze plek en bleef het niet bij deze ene keer op mineralenzoektocht te gaan in deze groeve. Sinds dit eerste bezoek ga ik toch meermaals per jaar naar deze groeve, want elke keer blijkt maar weer dat de kans om kwalitatieve calciet kristallen te vinden aanwezig is. En naast het feit dat de calciet die gevonden wordt van hoge kwaliteit is, is het ook een geweldige ervaring als je een calciet pocket vindt, de kristallen eruit haalt en ze als eerste persoon ter wereld mag aanschouwen! En een van deze momenten die mij bij is gebleven, was in de zomer van 2016 in deze groeve...

In de ochtendschemer kwam ik aan bij de hoofdingang, gelegen langs de rivier Sambre, waar je de auto kunt parkeren om vanuit daar de groeve in te gaan. Toen ik eenmaal de groeve in ging lopen, liepen verschillende andere mineralenzoekers tegelijkertijd mee door de tunnel die de oude groeve met de nieuwe groeve verbindt. Eenmaal door de tunnel, kom je uit op een hoogte waarbij je de groeve deels goed kunt overzien en soms al kunt anticiperen op waar je in de groeve wil gaan zoeken: zijn ze aan het werk geweest op het bovenste plateau of juist helemaal beneden? Deze keer was er niets te ontdekken waar ze aan het werken waren in de groeve, dus liet ik het afhangen van de andere mineralenzoekers waar ik heen zou lopen. Ik besloot precies de andere kant op te gaan dan waar de rest heen ging en zodoende liep ik naar het diepste punt van de groeve waar ik al had gezien dat er gesprongen was en een halde lag. Meestal wordt deze plek in de groeve overgeslagen, omdat de kans op calcietpockets, of in ieder geval grotere pockets, klein is. Maar zoals het geluk soms aan je zijde kan staan, bleek het deze keer het tegenovergestelde te zijn!

Ik begon met het kijken of er aanwijzingen waren van calciet-aders of stukken calciet die er lagen, maar het kalkgesteente bleek toch grotendeels zonder enig kristal of aanwijzing te zijn. Tot mijn oog per toeval op een deel van de wand viel: er was een opvallende geelkleurige lijn die door de wand naar beneden liep ten opzichte van de grijze kalkwand. Erg opvallende aanwijzing dus! Deze afwijkende lijn had ook nog een klein opening van ongeveer 10 bij 40 centimeter wat van een afstand niet eens goed opviel, maar uiteindelijk wel de aanleiding gaf om deze ‘lijn’ verder te onderzoeken.

Toen ik dichterbij kwam, zag ik al snel dat de opening in de wand weinig kristallisatie had, maar wel duidelijk een calciet-ader was. Ook was al het gesteente er omheen erg los en brak makkelijk af, wat dus de mogelijkheid gaf om snel verder te kijken of er iets achter zat. En na enkele stukken weggebroken te hebben, was het al snel duidelijk: het is een calcietpocket met kristallen!

Zoals je begrijpt was ik toen vol adrenaline en enthousiast over de vondst van deze calcietpocket en kon ik niet snel genoeg beginnen met het bergen van de eerste stukken. Ondanks het gevoel wat je op dat moment krijgt, is het wel belangrijk om in de gaten te houden dat je zo veilig mogelijk de pocket opent en zorgt dat onder andere de kristallen onbeschadigd blijven, maar ook dat er niets kan instorten. Dit kun je doen door bijvoorbeeld de wand te stabiliseren. Zodoende was het gevolg dat ik zo methodisch mogelijk de pocket opende en hoopte op mooie stukken die erin verscholen waren. En dat bleek na ongeveer een uur werken ook realiteit: de eerste calciet ‘rozetten’ kwamen onbeschadigd eruit en ik kon mijn geluk niet op.

In de loop van de uren dat ik bezig was met de pocket, brak ik steeds meer weg en werd de pocket ook steeds maar groter. Ik had niet verwacht dat ik zoveel calcietstukken in korte tijd zou vinden en was ook daarop niet voorbereid. Ik had mijn rugtas met gereedschap bij en enkele vouwkratjes met het idee dat ‘als ik iets zou vinden, ik het in een kratje kon dragen’. Dat bleek dus het geval, alleen de kratjes en de rugtas waren alsnog te klein om alles te dragen. Balen! De enige optie is natuurlijk zoveel mogelijk inpakken, de pocket ‘claimen’ door er gereedschap of iets dergelijks bij te leggen en zo snel mogelijk op en neer te lopen naar de auto. En zo geschiedde…

Tijdens het leeghalen van de pocket leek er geen einde aan te komen. De calcietstukken lagen deels los in de dikke klei die in de pocket alles bij elkaar hield, en stukken van 5 centimeter tot 50 centimeter lagen los en kon ik zonder enige moeite eruit halen. Het was een ideale situatie: ik hoefde geen gereedschap gebruiken om stukken eruit te halen, zodat ze onbeschadigd bleven in de klei. De klei was in dit geval erg positief ter bescherming van de stukken; als die er niet in zat, was waarschijnlijk alles in elkaar gestort en beschadigd.

Zoals je begrijpt, is deze vondst eentje om niet te vergeten en dat besefte ik me die dag al goed… Aan het einde van de dag was ik namelijk al 3 keer op en neer gelopen naar de auto om zoveel mogelijk stukken mee te kunnen nemen, maar ondanks meerdere keren lopen, kreeg ik niet alles bij de auto. De enige optie die ik kon bedenken, was het verstoppen van enkele stukken en vooral hopen dat de pocket niet door iemand anders werd ontdekt. Het was tenslotte op een zaterdag dat ik de pocket had gevonden en ook op zondag mag je mineralen zoeken in deze steengroeve, dus de kans dat iemand anders verder zou werken in de pocket was aanwezig. Toch was dat de enige optie op dat moment en bedekte ik de pocket zo goed mogelijk met stenen, om de zaterdag erop weer terug te komen op de rest van de calcietstukken te bergen. En ik kan je zeggen: die week wachten tot ik eindelijk terug kon om de pocket verder leeg te halen, was frustrerend lang! Want ook al had niemand anders de pocket verder leeggehaald, hadden de werklui met graafmachines ook de pocket kunnen ‘leeghalen’ omdat natuurlijk de werkzaamheden in de steengroeve doordeweeks verder gaan waar ze gebleven waren. En dat risico maakte het nog groter en spannender om het zo achter te laten.

Een week later, zaterdagochtend, 9:00 uur, Landelies, Calcaire de la Sambre… Met de gedachte om de calcietpocket verder leeg te halen, ging ik met John de Bruijn deze dag doelgericht naar Landelies. Vol spanning liepen we snel de groeve binnen om naar de plek te gaan waar het een week geleden zo succesvol mineralen zoeken bleek. De calcietpocket waarop ik een week heb gewacht om verder in te werken.
We kwamen aan bij de plek en ik kon gelukkig van een afstand al zien dat er toch wat was veranderd aan de omgeving. Nee! Dat kan niet waar zijn! De pocket is kapot, of al verder leeggehaald? Maar nee,… het bleek dat (waarschijnlijk bij toeval) de werklui gedurende de week al het gesteente rondom de pocket hadden weg geschept, weggereden en uiteindelijk de plek helemaal vrij hadden gemaakt! Het kon eigenlijk niet beter, want zo konden we heel goed bij de pocket, want de pocket ging de diepte in en om daarbij te komen, moesten we wel liggend te werk gaan.

En zo gingen we met goede moed aan de gang en het enige wat moest gebeuren, was de pocket deels leeghalen, omdat er tijdens het wegscheppen van het materiaal wat stenen in de pocket waren geschoven. Het kostte ons maar een uur om de pocket weer leeg te krijgen tot op het punt waar ik de vorige week was gebleven. Mooi!
De ene na de andere mooie stukken kwamen tevoorschijn en het waren niet alleen handstukken van 10 centimeter, maar er zaten grote stukken tot 50 centimeter bij! Door de klei die er op zat, konden we niet helemaal inschatten hoe de stukken eruit kwamen te zien als ze schoon waren, maar de oranje/gele kleur van de calcietkristallen kwam duidelijk naar voren. Het was een groot feest, zoveel mooie stukken vinden en het bleef maar doorgaan. De pocket ging nu alle kanten op, waardoor de holtes en de kristallen groter werden. Naar schatting zijn er, inclusief de zaterdag ervoor, zo’n 100 stukken uit gehaald. Wat wil je nog meer?

Na deze succesvolle zoekdag hebben we alle stukken ingepakt en was het moment aangebroken om zwaar bepakt de groeve te verlaten en de mineralen mee te nemen en thuis schoon te maken. Er stond namelijk nog een verrassing te wachten: hoe zouden de stukken eruit komen te zien nadat de klei er vanaf gehaald was?
Uiteindelijk blijken het mooie stukken te zijn met  geel tot oranje calcietkristallen, soms aan de randen van de kristallen licht aangetast door weersinvloeden (wat geëtst), maar grotendeels mooi opgebouwde stukken. Maar vooral het avontuur telt: het vinden van een gigantische pocket en dan na een week wachten erachter komen dat je verder kunt werken in die metersgrote calcietpocket... In een woord: Geweldig!

© Kristian Egberts. Alle rechten voorbehouden